Η ευρωζώνη είναι πολύ άρρωστη

29/5/2016

Η νομισματική ένωση του ευρώ έχει καταλήξει να είναι σύστημα σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών

Η ευρωζώνη είναι ''παιχνίδι  μηδενικού αθροίσματος''. Τι σημαίνει αυτό; Σε ένα παιχνίδι πόκερ, ο ένας παίκτης έχει 10 ευρώ, ο άλλος 40, ο τρίτοος 20 και ο τέταρτος 30, σύνολο 100 ευρώ. Όλοι οι παίκτες έχουν 100 ευρώ. Αρχίζουν και παίζουν και ο ένας είναι ο πιο τυχερός ή χαρτοκλέφτης και κερδίζει όλα τα λεφτά.Οι υπόλοιποι αντίστοιχα θα έχουν χάσει όσα κέρδισε. Αυτό είναι το παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος, τα κέρδη του ενός είναι το χάσιμο των άλλων.

Η Γερμανία είχε πριν το ευρώ 500 δις ευρώ εξαγωγές. Με το ευρώ έφτασαν στο 1 τρις και είναι σταθερο σ' αυτό το επίπεδο. Αυτό σημαίνει ότι τα 500 δις που κέρδισε επιπλέον είναι το πλεόνασμα που είχαν οι άλλες χώρες της ευρωζώνης πριν το ευρώ. Όταν είχαν δηλαδή τα δικά τους νομίσματα και τα υποτιμούσαν για να είναι οι οικονομίες τους ανταγωνιστικές. Αυτό οδήγηγσε να αυξηθεί από το 2009 το γερμανικό ΑΕΠ κατά ένα τρις ευρώ.

Πώς πέτυχε να αυξήσει το εμπορικό πλεόνασμα της; Απλά εφαρμόζοντας εσωτερική υποτίμηση (μειώσεις μισθών) για 10 χρόνια πριν μπει στο ευρώ παγώνοντας τους μισθύς. Το είχε ξανακάνει και με το σύστημα σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών του Bretton Woods. Έτσι το ευρώ παρ' όλο που είναι το ίδιο νόμισμα σε όλες τις χώρες της ευρωζώνης, έχει άλλη αξία στη Γερμανία και άλλη στις άλλες χώρες. Είναι υποτιμημένο στην Γερμανία και υπερτιμημένο στις άλλες χώρες. Έτσι μεσω των εξαγωγών της, μεταφέρονται κεφάλαια από την περιφέρεια στη Γερμανία και η οικονομία της  ευημερεί εις βάρος των άλλων χωρών. Οι οικονομολόγοι πίστευαν ότι με το κοινό νόμισμα θα σταματήσουν οι ανταγωνιστικές υποτιμήσεις, πράγμα που δεν έγινε.

Γι' αυτό το τεράστιο εμπορικό πλεόνασμα της η Γερμανία έχει κατηγορηθεί από τις ΗΠΑ, το ΔΝΤ αλλά και από την ίδια την Κομισιόν που την απείλησε μάλιστα και με πρόστιμο.

Μπορεί να υπάρξει τέλος της ''κρίσης'' αν δεν μειωθεί το εμπορικό της πλεόνασμα στα επίπεδα πριν το ευρώ; Σαφώς και όχι. Οι εξαγωγές της Γερμανίας κατευθύνονται κατά το 60% στις χώρες της ευρωζώνες καθιστώντας τες έτσι εσωτερική αγορά της. Η Γερμανία έκανε την ευρωζώνη εσωτερική αγορά της.

Τι κάνει λοιπόν; Εξωθεί τις άλλες χώρες να εφαρμόσουν μέτρα εσωτερικής υποτίμησης (μειώσεις μισθών), μειώσεις των δημοσίων δαπανών και ιδιωτικοποιήσεις από τις οποίες θα ωφεληθεί. Ουσιαστικά με την πολιτική της η Γερμανία προσπαθεί να κεφαλαιοποιήσει το πλεονέκτημα ανταγωνιστικότητας που έχει προς όφελος των εταιρειών της και να το καταστήσει βιώσιμο εις το διηνεκές.  Η εσωτερική υποτίμηση λειτουργεί αν την κάνει ένας. Αν την κάνουν όλοι, τότε κανείς δεν αποκτά ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι τοου άλλου, το πρόβλημα ανταγωνιστικότητας παραμένει και το μόνο που επιτυγχάνεται είναι να διαλύονται τα κράτη που την εφαρμόζουν.

Όμως αν στην Ελλάδα το πολιτικό σύστημα και οι ψηφοφόροι είναι πρόθυμοι να καταστρέψουν τη χώρα για να μείνει στην ευρωζώνη, δεν συμβαίνει το ίδιο και στις άλλες χώρες και κυρίως στην Γαλλία και στην Ιταλία. Οι διαδηλώσεις κατά των μεταρρυθμίσεων στην αγορά εργασίας και στο ασφαλιστικό στην Γαλλία, έχουν γίνει καθημερινές και μαζικές.

Αντί λοιπόν να μειώσει το εμπορικό πλεόνασμα της η Γερμανία, επιδίδεται σε παιχνίδι power politics (επιβολή του ισχυρού) απλά και μόνο επειδή μπορεί να το κάνει. Ο λόγος έχει και βαθύτερα πολιτικοοικονομικά αίτια που είναι η απίστευτη διαφθορά του πολιτικού συστήματος της. Η Γερμανία δεν έχει επικυρώσει την συνθήκη του ΟΗΕ κατά της διαφθοράς των πολιτικών κι έτσι τα ''δώρα'' που παίρνουν οι Γερμανοί πολιτικοί είναι νόμιμα όπως και το να είναι στην μισθοδοσία εταιρειών όντες εν ενεργεία πολιτικοί. Πώς λοιπόν θα δεχτούν να μειωθεί το εμπορικό πλεόνασμα και να χάσουν έτσι οι μεσαίες και μεγάλες εταιρέιες της τα τεράστια κέρδη δεκάδων δισεκατομυρίων ευρώ που απολαμβάνουν; Επί πλέον θα μεγαλώσουν τα κέρδη τους μιας και το γερμανικό δημόσιο ουσιαστικά κρατικοποιεί την ελληνική δημόσια περιουσία (πχ. ΟΤΕ και Deutsche Telekom, αεροδρόμια και Fraport).

Ένας παράγοντας που αυξάνει το δημόσιο χρέος στις χώρες της περιφέρειας είναι και η νομοθεσία που διέπει το ευρώ, κυρίως η μεταφορά έδρας μίας εταιρείας στο εξωτερικό. Έτσι δεν καταβάλλει φόρους στη χώρα που δραστηριοποιείται και η οικονομία έχει διαρροή εισοδήματος. Στην Ελλάδα της κρίσης, της ανεργίας και της ανέχειας, οι εταιρείες που το έκαναν αυτό φοροδιαφεύγουν νόμιμα και μετά το κράτος βάζει φόρους και κόβει συντάξεις.Μελέτη του Γ. Χαρδούβελη και του Τ. Αναστασάτου του 2013, αποδίδει τις αιτίες της κρίσης στο ευρώ και τα χρόνια προετοιμασίας για να μπούμε στην ευρωζώνη.

Αντί να προσαρμοστεί η Γερμανία αυξάνοντας την κατανάλωση στο εσωτερικό της κι έτσι να φύγουν κεφάλαια προς την περιφέρεια, επιβάλλει στις άλλες χώρες να εφαρμόσουν εσωτερική υποτίμηση, μειώσεις δημοσίων δαπανών και ιδιωτικοποιήσεις, δηλαδή ότι εφαρμόζεται με τα μνημόνια στην Ελλάδα. Αυτό όμως αυξάνει την ύφεση, τον αποπληθωρισμό (πτώση των τιμών) και την κοινωνική αναστάτωση. Το παράδειγμα της ελλάδας δείχνει ότι δεν έχει πρόβλημα να διαλύσει κράτη και κοινωνίες συγκρίνοντας τα με την Ανατολική Γερμανία την στιγμή της επανένωσης με την Δυτική. Επιβάλλει πράγματα που δεν της επέβαλλαν οι νικητές του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, παρ' όλο που οι Γερμανοί ήταν υπεύθυνοι για την δολοφονία εκατομμυρίων ανθρώπων. Αντιθέτως οι νικητές της στάθηκαν υπέρμετρα γενναιώδορροι επιτρέποντας της να γίνει βιομηχανικό κράτος, της πρόσφεραν κεφάλαια αλλά την απάλλαξαν και από το δημόσιο χρέος της με διαγραφή μέρους και μετατροπή στο νόμισμα της του υπολοίπου. Την απάλλαξαν επίσης και από τις πολεμικές επανορθώσεις που όφειλε στις χώρες που κατάστρεψε.

Η ευρωζώνη είναι πολύ άρρωστη και το ευρώ ένα πολύ άρρωστο πράγμα. Δεν μπορεί να εξηγηθεί με την λογική γιατί υπάρχει ακόμα παρά μόνο με την πολιτική. Με πολιτικούς όρους υφίσταται, άγνωστο για πόσο ακόμα. Να διορθωθεί δεν πρόκειται. Η ιστορία έχει δείξει ότι δυστυχώς, τέτοιες οικονομικές υφέσεις εκτονώνονται μόνον με πόλεμο.