Το ΔΝΤ αποκηρύσσει τον... νεοφιλελευθερισμό

27/5/2016

Του Shawn Donnan

Οικονομολόγοι του Ταμείου αμφισβητούν τη νεοφιλελεύθερη ατζέντα. Τι υποστηρίζουν για την κρίση του 2008. Ποια είναι τα «ανησυχητικά συμπεράσματα» για την ανισότητα. Πως αξιολογείται η έρευνα τους σε σχέση με τις πολιτικές του ΔΝΤ και τι σηματοδοτεί για το μέλλον.

Στην αρχή αμφισβήτησε τους κεφαλαιακούς ελέγχους, μετά την ανισότητα και την δημοσιονομική λιτότητα. Μήπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έχει βάλει στο στόχαστρο ένα ευρύτερο πεδίο οικονομικής ορθοδοξίας;

Σε άρθρο που δημοσιεύτηκε την Πέμπτη στο πιο προβεβλημένο περιοδικό του, τρεις από τους κορυφαίους οικονομολόγους του ΔΝΤ ρίχνουν τα βέλη τους στην «νεοφιλελεύθερη ατζέντα», οι επικριτές της οποίας έχουν κατηγορήσει το ΔΝΤ ως τον βασικό εφαρμοστή της.

Τιτλοφορούμενο «Νeoliberalism: Oversold;», το άρθρο αποτελεί περισσότερο μια αποτύπωση των συζητήσεων στο εσωτερικό του ΔΝΤ παρά μια επίσημη αποκήρυξη των πολιτικών της ελεύθερης αγοράς που έχει επί μακρόν υποστηρίξει το Ταμείο.

Η δημοσίευση έγινε την ίδια εβδομάδα που ο Ντέιβιντ Λίπτον, το νούμερο δύο του Ταμείου, τάχθηκε υπέρ μιας πιο δυναμικής υπεράσπισης των πλεονεκτημάτων του ελεύθερου εμπορίου και της παγκοσμιοποίησης.

Όλα αυτά συμβαίνουν σε ένα πολιτικό περιβάλλον όπου πολλοί υποψήφιοι και ψηφοφόροι αντιμετωπίζουν με περιφρόνηση τις παραδοσιακές εκκλήσεις του Ταμείου για πιο ανοικτές οικονομίες, στρεφόμενοι σε λογικές προστατευτισμού.

Αλλά ακόμα και η χρήση του όρου «νεοφιλελευθερισμός» είναι προκλητική. Χρησιμοποιείται συνήθως από τους επικριτές των οικονομικών της ελεύθερης αγοράς που υπερασπίζονταν ο Φρίντριχ Χάγιεκ και ο Μίλτον Φρίντμαν.

Ο όρος αυτός χρησιμοποιείται τις περισσότερες φορές κατά του Ταμείου, όπως συνέβη αυτήν την εβδομάδα σε δημοσίευμα της εφημερίδας «Socialist Worker»: «Το ΔΝΤ χρησιμοποιεί το χρέος σαν όπλο για να επιβάλλει ειδεχθείς νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις σε εκλεγμένες κυβερνήσεις».

Η νέα έρευνα του ΔΝΤ εξετάζει δύο συγκεκριμένα στοιχεία της λεγόμενης νεοφιλελεύθερης ατζέντας: την απελευθέρωση των λογαριασμών κεφαλαίου ή την άρση των φραγμών στις κεφαλαιακές ροές και την δημοσιονομική προσαρμογή ή αυτό που σήμερα αποκαλείται κοινώς ως λιτότητα.

«Υπάρχουν πολλά θετικά στην νεοφιλελεύθερη ατζέντα» γράφουν οι συντάκτες του άρθρου. «Ωστόσο, υπάρχουν πτυχές της νεοφιλελεύθερης ατζέντας που δεν έχουν αποδώσει τα αναμενόμενα» σημειώνουν οι ίδιοι και τονίζουν πως η έρευνα τους έχει οδηγήσει σε «ανησυχητικά συμπεράσματα», μεταξύ των οποίων και ότι οι πολιτικές αυτές έχουν προκαλέσει αύξηση της ανισότητας που υπονομεύει την οικονομική ανάπτυξη.

Σε συνέντευξη του, ο Τζόναθαν Όστρι, αναπληρωτής διευθυντής του ερευνητικού τμήματος του ΔΝΤ και βασικός συντάκτης του άρθρου, ανέφερε πως η δημοσίευση δεν έχει σαν στόχο να αποτελέσει μια επίθεση στο «σύνολο της νεοφιλελεύθερης ατζέντας ή στη συναίνεση της Ουάσιγκτον».

Αλλά ευελπιστεί πως θα προετοιμάσει το έδαφος για μια ευρύτερη εξέταση του «νεοφιλελευθερισμού», η οποία θα εκδοθεί αργότερα φέτος.

Εκτιμά επίσης ότι ευθυγραμμίζεται με την δουλειά που έχει δημοσιεύσει ο ίδιος και άλλοι συνάδελφοι του από την κρίση του 2008 και έπειτα, για θέματα από την λιτότητα και την ανισότητα ως το χρέος και τους ανοιχτούς λογαριασμούς κεφαλαίου, αλλά και με μια όλο και πιο ισχυρή τάση στην ευρύτερη κοινότητα των οικονομολόγων.

«Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που σκέφτονται το ίδιο πράγμα αυτήν την στιγμή, ότι βασικά ορισμένες πτυχές της νοεφιλελεύθερης ατζέντας πιθανότατα να χρειάζονται μια επανεξέταση» σημείωσε. «Η κρίση μας είπε: “Ο τρόπος με τον οποίο σκεφτόμαστε δεν μπορεί να είναι σωστός”».

Ο κ. Όστρι παραδέχτηκε πως το νέο άρθρο δεν αντανακλά την «κυρίαρχη κουλτούρα» στο ΔΝΤ και ότι δεν θα μπορούσε να είχε δημοσιευτεί από το Ταμείο μέχρι και πριν από πέντε χρόνια. «Αλλά οι κουλτούρες αλλάζουν με αργό ρυθμό».

Ο Φάμπιο Γκιρόνι, Ιταλός οικονομολόγος που διδάσκει στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον, έγραψε στο twitter ότι το νέο άρθρο είναι επιζήμιο «για πολλούς που εργάζονται πάνω σε άλλες πολιτικές».

«Αυτό είναι! Το ΔΝΤ μπαίνει στο χορό της κριτικής του νεοφιλελευθερισμού» πρόσθεσε μέσω του Twitter ο Ρόμπερτ Γουέντ, ο Ολλανδός οικονομολόγος που διατηρεί μια επιφυλακτική στάση απέναντι στην παγκοσμιοποίηση.

«Τι στο διάολο συμβαίνει;» δήλωσε σε συνέντευξη ο Ντάνι Ρόντρικ, Τούρκος οικονομολόγος που διδάσκει στο Χάρβαρντ και είναι γνωστός για την αμφισβήτηση των προτερημάτων της παγκοσμιοποίησης.

Ο κ. Ρόντρικ, το προφίλ του οποίου παρουσιάζεται στο ίδιο τεύχος του περιοδικού «Finance & Development» από τον Πρακάς Λουνγάνι, έναν από τους συντάκτες του άρθρου για τον νεοφιλελευθερισμό, υποστηρίξε ότι είναι καλοδεχούμενη αυτή η αλλαγή τόνου από το Ταμείο.

Τόνισε επίσης πως υπάρχουν ενδείξεις ότι η δουλειά που γίνεται από τον κ. Όστρι και άλλους πρωτοπόρους στο τμήμα ερευνών τα τελευταία χρόνια περνάει και στην ευρύτερη πολιτική του ΔΝΤ, όπως αντανακλάται και από την πίεση του Ταμείου για ελάφρυνση χρέους στην Ελλάδα.

Ωστόσο, επισήμανε ο κ. Ρόντρικ, «υπάρχει αναμφίβολα ένα κενό» ανάμεσα στον ερευνητικό βραχίονα του ΔΝΤ και σε άλλα τμήματα του οργανισμού. «Η επιχειρησιακή πλευρά του ΔΝΤ, που είναι το τμήμα στο οποίο παίρνονται οι πραγματικές αποφάσεις, εκεί όπου σχεδιάζονται τα προγράμματα των χωρών και διαπραγματεύονται οι όροι των δανείων, είναι πολύ πιο ορθόδοξη» σημείωσε. «Εκεί η αλλαγή είναι πιο αργή και έχει μείνει πίσω από την θεωρητική σκέψη».

Πηγή

Η πρωτότυπη δημοσίευση εδώ.